Reflecties van een reiziger: Argentinie

Argentinië; het land van de tango, wijn en steaks. Het land van maté, gaucho’s en het einde van de bewoonde wereld. Met als hoofdstad Buenos Aires, het Parijs van Zuid-Amerika. Een gigantisch land, bijna 70 x Nederland, maar voornamelijk leeg (slechts 40 miljoen inwoners). Het is een land dat Europees voelt, maar met inwoners met een Zuid-Amerikaanse passie voor het leven.

Na de verovering door de Spanjaarden is Argentinië overspoeld met Europese immigranten. Opvallende veel Italianen, wat terug te vinden is in de taal (het klinkt Italiaanser dan het Spaans in de andere Zuid-Amerikaanse landen) en bijvoorbeeld de grondleggers van de wijngaarden rondom Mendoza. Daarnaast zijn er ook veel Engelse, Franse, Portugese en natuurlijk Spaanse invloeden. De nationale held is generaal San Martin, de bevrijder van de Argentijnen onder de Spaanse kroon. Zijn beeld op een machtig wit paard, waarmee hij volgens de legende over de Andes is getrokken om hulp te vragen aan de Chilenen en Bolivianen om de Spanjaarden te verjagen is in veel steden te vinden (in werkelijkheid was het een grijze ezel waar hij op zat..). Een andere beroemdheid is Evita, die nog altijd symbool staat voor vrouwenrechten en goede doelen.

De mensen

Mensen in Argentinië zijn trots en gepassioneerd. Het is een knap volk over het algemeen en uiterlijk is belangrijk, vooral voor de dames. Dit zit diep in de maatschappij, zo is een plastisch chirurgische ingreep vaak volledig verzekerd vanuit je werk. Mensen zijn ook opvallend slanker dan in andere landen, al bestaat het eten toch voornamelijk uit enorme lappen (verrukkelijk) vlees. Volgens de Argentijnen is het lekkerste stukje vlees de asado, een met vet omringde rib. Wij durven anders te beweren aan gaan toch voor de malse bife de chorizo of lomo.

Mensen genieten van het leven, wat zich vooral manifesteert in de eet en drink gewoontes. Rond 22u dineren is een normale tijd voor avondeten, goede restaurants kunnen om middernacht nog een rij voor de deur hebben staan. Hoewel de gemiddelde Argentijn opvallend weinig van wijn weet en er vrijwel nooit het jaar van de wijn op een menu of wijnkaart staat, drinken ze het graag! Vooral Malbec wijn is de trots van Argentinië.

Veel andere Zuid-Amerikanen zeggen dat Argentijnen het liefst bij Europa zouden willen horen, en zichzelf ook als Europeanen zien. De Argentijnen zelf vinden de porteños (mensen uit Buenos Aires) weer arrogant en moeilijk toegankelijk. Iedere Argentijn vind de streek waar ze vandaan komen het mooist en heel anders dan de rest van het land en veel Argentijnen reizen in hun eigen land. Dit gaat altijd gepaard met een beker maté, een soort sterke groene thee, en een thermoskan met heet water om de hele dag thee te kunnen blijven drinken. De maté bekers worden vol met de thee kruiden gegooid, en er is een speciaal rietje/lepel nodig om vervolgens de thee te kunnen drinken. Als je maté in gezelschap drinkt moet iedereen de hele beker leegdrinken voordat deze doorgegeven kan worden aan de volgende.

Het traditionele beeld van Argentijnen zijn gaucho’s, elegante en stoere cowboys, maar deze zijn snel aan het verdwijnen en plaats aan het maken voor sojaboon boerderijen. Het schijnt dat de gaucho’s richting Uruguay aan het verhuizen zijn, waar ze misschien wel omgetoverd worden tot toeristische attractie.

Onze prinses Maxima is weinig bekend in Argentinië, of in ieder geval erg weinig mensen noemen haar als je zegt dat je uit Nederland komt. Ons voetbal elftal daarentegen heeft veel meer faam, en voetbal is de grootste passie van het volk.

De levensstijl is relaxed en mensen zijn in veel situaties erg geduldig. Zo kost afrekenen in de supermarkt makkelijk 15 minuten door omslachtige betalingssystemen en het feit dat alles wat je koopt vrijwel 1 voor 1 door de kassa jufvrouw in een plastic zak wordt gedaan. Toch zijn de meeste dingen in Argentinië beter georganiseerd dan in de andere landen van Zuid-Amerika. Mensen wachten heel netjes in de rij voor de bus bij een buspaaltje, maar vreemd genoeg stromen ze wel de metro in terwijl er ook nog mensen uit moeten. Een heel typisch fenomeen is dat erg veel auto’s (alleen in Argentinië) te laat stoppen voor een stoplicht en dus vaak een paar meter over de streep midden op een zebrapad staan.

Als laatste is de sexcultuur in Argentinië het vernoemen waard. Zoals in heel Zuid-Amerika is het zeer gewoon om lange tijd bij je ouders te wonen (totdat je verloofd of getrouwd bent). Maar Katholiek, in ieder geval naar de buitenwereld toe, als ze zijn zorgt dat er wel voor dat je nieuwe scharrel niet zomaar een nachtje langs kan komen. Dit wordt opgelost door keurige hotels waar je anoniem kamers voor een uur kan huren. Dit is een zeer geaccepteerd fenomeen en schijnt veel gebruikt te worden door de Argentijnse jeugd.

Politiek:

Zoals alle Zuid Amerikaanse landen heeft Argentinië een bewogen politiek verleden. In de tijd van de Spaanse overheersing was Argentinië een ondergeschoven kindje, en heeft vooral Buenos Aires lang geprobeerd de belangrijkste haven van het continent te worden, maar de Spaanse kroon bleef Lima de voorkeur geven. Buenos Aires had wel illegale handelsrelaties met de Portugezen in Brazilië (slavenhandel) en de zilvermijn van Potosi (Bolivia). Hierdoor werd de stad steeds rijker en kreeg het meer middelen om druk uit te oefenen op de Spaanse kroon en haar eigen strategische ligging te benadrukken.

Na de onafhankelijkheid is het op en neer gegaan met Argentinië. Na een slechte periode kwam Peron in 1948 aan de macht. Hij had een fascistisch beleid, maar wel sterke economische maatregelen. Dit haalde het land uit de toen heersende crisis, maar uiteindelijk begonnen studenten te protesteren tegen het fascistische beleid. Dit resulteerde in het verzwakken van het regime en de opkomst van een sterke militaire stroming. Uiteindelijk werd er een militaire coup gepleegd en volgde er een periode van een militaire dictatuur. Om de studenten protesten te onderdrukken zijn er in deze periode heel erg veel studenten verdwenen, waarvan men nog steeds niet weet waar zij gebleven zijn. De bekende huilende moeders zijn de moeders van deze studenten die nog steeds wekelijks protesteren tegenover de regering om er achter te komen wat er met hun kinderen is gebeurd. Er is inmiddels een officieel onderzoek ingesteld, maar dit is zo politiek gevoelig dat de Argentijnen betwijfelen of de waarheid ooit boven zal komen. De vader van onze prinses Maxima was onderdeel van dit regime, wat voor de politieke gevoeligheid zorgde op het huwelijk met onze kroonprins. Het militaire regime was weinig succesvol, en om het tij te keren probeerde het regime het op het nationalisme te gooien. De falkland eilanden werden teruggeclaimd van de Britten met veel nationalistische bombarie. Margeret Tatcher had echter ook niet de beste tijd in eigen land en stuurde de Britse vloot op de eilanden af. De oorlog duurde een aantal maanden, omdat de Britse vloot de eilanden moest bereiken, en was daarna na 4 dagen afgelopen. Hoewel het regime erg militair was in het binnenland, had het eigenlijk geen ervaring met militaire praktijken en werd een leger van onervaren jonge jongens gestuurd die compleet overrompeld werden door de Britten. Deze nederlaag is nog steeds gevoelig in het land, te zien aan borden op de grens als je Argentinië in komt met ‘de Falkland eilanden zijn van ons’ er op. Na het falen van dit regime kwam Peron terug als president, maar overleed na een jaar. Evita was de vrouw van Peron en was al eerder overleden, het verhaal van haar lichaam is een interessante: Evita is vroegtijdig aan kanker overleden. Na haar dood heeft haar man ervoor gezorgd dat haar lichaam gebalsemd en in goede staat herstelt zou worden, zodat ze in haar graf tentoongesteld kon worden aan het publiek. Dit proces zou 2-3 jaar duren. Gedurende deze periode werd Peron door een coup afgezet en vluchtte hij naar Spanje, Evita achterlatend in Argentinië. De nieuwe regering wist niet goed wat ze met haar lichaam aanmoesten en uiteindelijk is haar lichaam naar Milaan overgebracht. Toen Peron hier achter kwam heeft hij het lichaam over laten brengen naar Spanje, waar hij inmiddels getrouwd was met zijn derde vrouw. Peron is zelf uiteindelijk teruggekeerd naar Argentinië om opnieuw president te worden, Evita achterlatend bij zijn toen huidige vrouw. Zij heeft het lichaam van Evita uiteindelijk over laten brengen naar Argentinië, waar het voor korte tijd herenigd werd met Peron, die korte tijd later overleed en begraven werd in het graf van zijn familie. Uiteindelijk is toen besloten het lichaam van Evita te begraven op het Recoletta kerkhof van Buenos Aires, met haar eigen familie omdat Peron inmiddels hertrouwd was. Ze ligt nu dus relatief bescheiden, maar is de grootste bekendheid van de begraafplaats.

Inmiddels is Argentinië het enige land met een vrouwelijke president, Christina Kirchner. Deze Peronistische regering is al een tijdje aan de macht, aangezien Christina het stokje van haar man heeft overgenomen die na 8 jaar aan zijn maximale ambtstijd was gekomen. De eerste jaren van het beleid van de familie Kirchner na een enorme economische crisis in Argentinië stonden in het teken van opbouw en stabiliteit. Het ambtstermijn van Christina laat echter sporen achter van corruptie en schandalen. Ook hier wordt weer bewezen dat het niet goed is voor een land als 1 persoon of familie te lang aan de macht is.

Een recent probleem, waar we wat van mee hebben mogen maken, is de verwerking van afval in de breedste zin van het woord. Buenos Aires heeft een erg oud riool, wat er voor zorgt dat als het regent sommige straten overlopen met een mix van riool en regenwater (niet ongewoon in steden in Zuid-Amerika). Daarnaast wordt afval niet gesorteerd, maar door iedereen in Argentinië op het einde van de dag (tijden verschillen, maar eigenlijk altijd als de zon niet meer schijnt) buiten op straat gezet. Vervolgens komen straatkinderen en zwervers het afval sorteren, waar ze vermoedelijk een zakcentje mee verdienen. Hier vinden ook veel louche praktijken plaats, aangezien deze handel vaak in de handen van de maffia is. Gedurende de nacht komen vuilniswagens langs om het afval van de straat te rapen (dit staat gewoon in random zakken, als het al zakken zijn, ergens voor de deur). Niets wordt door de mensen zelf gesorteerd. Dit verklaard ook dat veel mensen in BA in de ochtend hun straat sproeien of poetsen. Toen wij in BA waren werd er gestaakt door de ophaal bedrijven, en bleef het afval dus een aantal dagen op straat staan. Dit maakte al snel duidelijk dat dit verre van een ideale situatie is. Door de inmenging van de maffia is het echter moeilijk dit te veranderen is ons verteld.

De Argentijnse verhoudingen met de buren is inmiddels redelijk goed, al is er een grote agricultuur strijd met Chili gaande. Eerlijkheid gebied te zeggen dat dit vooral van de Chileense kant komt, maar beide landen zijn erg beschermend wat betreft hun belangrijke agriculturele producten. Dit zorgt er voor dat er geen verse producten de landen in mogen komen. Iedere keer als je Chili in wilt (wij wilden dit 4 keer) moeten al je spullen door een scanner van het ministerie van Agricultuur. De Argentijnen doen dit meer steekproefsgewijs, maar ook aan de Argentijnse grens staat overal dat het verboden is verse producten mee over de grens te nemen. Zaadjes, vruchten, bacteriën en dergelijke worden als een serieuze bedreiging van de lokale economieën gezien.

Economie:

Als laatste de economie. Argentinië is een relatief rijk land in Zuid-Amerika, meer te vergelijken met Zuid-Europese landen. Bekenden met de Gaucho’s restaurants zullen niet verrast op kijken dat vlees traditioneel een belangrijk export product is. Het beste vlees schijnt gereserveerd te zijn voor de export. Tijdens de 1e wereldoorlog is Argentinië enorm rijk geworden van de export van vlees, wat het toen 1 van de rijkste landen ter wereld maakte. Inmiddels is het vlees grond aan het verliezen. Ironisch genoeg is Argentinië’s grootste export product soya(!), de basis voor veel vegetarisch voedsel... Het schijnt dat een vierkante meter grond 4 x lucratiever is met het verbouwen van soya dan met koeien. Helaas is dit niet beter voor de planeet (door minder schetende koeien die CO2 uitstoten), aangezien de grond en omringende natuur (door gebruik van giftige kunstmest) behoorlijk aangetast wordt door het verbouwen van soya (inmiddels een groot probleem in Paraguay). Een positief nalatenschap van deze hoogtij dagen van de vlees export is dat de adellijke families hun export schepen vol bouwmaterialen uit europa terug lieten komen en enorme (voornamelijk Franse) kastelen nabouwden. Vooral Buenos Aires staat hier nog vol mee, en deze kastelen geven inmiddels onderdak aan voornamelijk ambassades en banken.

Naast vlees is wijn natuurlijk een groot export product, met als grote concurrent Chili. De moeilijkheden met grensovergangen tussen deze 2 landen heeft dan ook veel met deze tak van de economie te maken. Een ander belangrijk product is leer, wat nog voortkomt uit de gloriedagen van de Gaucho’s. Leerbewerking op allerlei manieren is nog steeds een groot ambacht.

Begin 21e eeuw is de economie van Argentinië geheel ingestort. Daardoor is de Argentijnse peso gekoppeld geweest aan de US dollar, wat nu nog steeds te zien is aan het feit dat je bij ieder pin automaat nog steeds de optie krijgt dollars te pinnen (die er vervolgens niet uitkomen). Inmiddels doet de economie het erg goed, geleid door de soya export, maar de inflatie is nog steeds hoog.

Elektronica is erg duur in Argentinië, aangezien alles geïmporteerd is. Veel mensen kopen hun elektronica dan ook in Paraguay, omdat er daar geen belasting op zit. Dit is echter wel prijsschieten, aangezien er veel namaak en niet werkende apparatuur te krijgen is.

Apotheken zijn er in heel Zuid-Amerika in overvloed, maar verzorgingsproducten zijn in tegenstelling tot veel andere landen in Argentinië erg betaalbaar. Apothekers zijn enorm groot, aanwezig op iedere straathoek en vaak 24u per dag open (je vraagt je af waarom..). Pillen e.d. zijn erg makkelijk te krijgen, doktersvoorschrift is niet nodig.

Hoewel je 24u per dag pillen kan krijgen, zijn andere winkels er moeilijk te peilen op hun openingstijden. Zo is het erg gewoon de supermarkt op random tijden dicht te gooien en is de siësta (vaak van 13u tot 17/18u) ook vaak een ernstige verstoring van de dagplanning. Marktkraampjes en winkeltjes worden regelmatig gewoon verlaten, mocht je er dan iets willen kopen, dan springt de buurvrouw gewoon in en doet een poging alles voor de juiste prijs te verkopen. Iets regelen in Argentinië moet toch erg lastig zijn, als de helft van de dag siësta is, de andere helft van de dag de winkel zomaar dicht kan gaan, het halve jaar uit feestdagen bestaat en werk gewoon om 9u begint, maar avondeten vaak tot na middernacht duurt. Misschien dat Argentinië daarom in deze moderne tijd niet meer een wereldgrootmacht kan worden, maar het is wel heerlijk om er als toerist te zijn!

Voor de oplettende volgers, zijn we in de tussentijd ook in Chili en Paraguay geweest. Aangezien dit beide keren maar voor een korte tijd was, weten wij te weinig van deze landen om een goed reflectie verslag te kunnen schrijven.