Werken met jaguars

De afgelopen maand hebben wij als vrijwilligers gewerkt en gewoond in het Ambue Ari dierenreservaat in Bolivia wat onderdeel is van gemeenschap Inti Wara Yassi (Queshua voor zon, maan en sterren). De oorsprong van deze gemeenschap ligt in een organisatie voor straatkinderen uit La Paz die op een schoolreisje dieren in gevangenschap tegen kwamen en als collectief besloten daar iets aan te willen doen. Van het een kwam het ander en inmiddels zijn er 3 parken verspreid over Bolivia. De parken hebben als doel het behouden van de natuur, het terugbrengen van zoveel mogelijk dieren naar het wild, en de dieren die niet meer in staat zijn in het wild te leven een waardig bestaan te geven. De sterren van de parken zijn de katten (jaguars, poema’s en ocelotten), maar er zijn veel meer dieren zoals schildpadden, vogels, apen, een tapir (best te beschrijven als een kruising tussen een miereneter en een neushoorn), wilde zwijnen en struisvogels. Al deze beesten hebben hun eigen verhaal, maar daarover later meer.

Wij hebben in het park Ambue Ari gewerkt, simpelweg bekend als ‘el parque’ in de wijde omgeving. Ambue Ari is het park met de meeste katten (26 in totaal) en de grootste oppervlakte (806 hectare secundair regenwoud). Gedurende het jaar werken er tussen de 10 en 90 vrijwilligers (afhankelijk van het seizoen) om voor alle dieren te zorgen. Het park heeft geen elektriciteit (sinds kort is er wel een benzine generator, maar die dient er voor om de vriezers waarin het vlees voor de katten wordt bewaard van stroom te voorzien), en beperkt stromend water. Water wordt met een generator uit een bron gepompt, maar dit zorgt voor een beperkte capaciteit. Douchen mag dan ook maximaal 2 minuten (al wordt daar wel in gesteggeld) en er is natuurlijk geen warm water. Slapen deden we in dorms van 6 of 8 bedden op matrassen van stro. In het hoogseizoen zijn er ook mensen die hun tentje opslaan in het park. Het zijn ruige omstandigheden, met ontelbaar veel muggen en andere insecten die je willen steken (omdat we met dieren werken is muggenspray niet toegestaan), in het regenseizoen belachelijk veel stortregen (het duurde anderhalf week voordat we een droge dag hadden), en het eten is simpel en omhelsde vooral een belachelijke hoeveelheid aardappels iedere dag. Natuurlijk waren er wat gekke tropische ziektes die je op kon lopen zoals dengue (soort malaria), bora bora (motten eieren die onder je huid broeden en uitkomen), en voetschimmel (vooral omdat veel mensen de hele dag natte voeten hadden doordat een groot deel van het park nog onder water staat in deze tijd). Als laatste is werken met de dieren ook niet geheel zonder gevaren en waren schrammen niet ongewoon. Gelukkig zijn wij er redelijk goed vanaf gekomen, en heeft alleen Lob een jaguar klauw in haar gezicht gehad (geen hechtingen). Dit alles hoorde er echter natuurlijk gewoon bij en na een week weet je eigenlijk niet meer beter!

Wij zijn 30 dagen in het park gebleven met tussen de 50 en 80 andere vrijwilligers. Beide hebben we met een mannelijke jaguar gewerkt (Lob met Sama en Rio met Yaguaru), en beide hebben we een vrouwtjes jaguar uitgelaten (Lob Katie en Rio Amira). Lobke heeft daarnaast nog een tijdje in de quarantaine sectie van het park gewerkt, waar ze verantwoordelijk was voor het verzorgen van 18 verschillende dieren (6 schilpadden, 2 brulapen, 4 nachtaapjes, 1 titi aapje, 2 zwijnen, 2 papagaaien en een coati = soort wasbeertje) die extra zorg nodig hadden.

Onze dagen begonnen om 6.30u, waarop iemand verantwoordelijk was voor de wake-up call van het hele kamp. Tussen 7 en 8 had iedereen dag en week taken. Om een idee te geven van wat wij gedaan hebben: Lob is 3 weken in de ochtend naar haar jaguar Sama gegaan om deze uit zijn kleine slaapkooi te halen om 7u ’s ochtends. Toen ze daarna in quarantaine werkte moest ze in ochtend alle dieren voeren. Ook heeft ze geholpen met het voeren van de struisvogels in de ochtend. Rio heeft zijn eerste week de zwijnen gevoerd, en later ook de struisvogels gevoerd. Ook is hij een week bezig geweest met een 3 meter diep gat in de jungle graven om de botten van het vlees van de katten in weg te kunnen gooien, en het metselen van nieuwe eco-toiletten. Om 8u was het ontbijt tijd en na de mededelingen van de dag om 8.30u (in Spaans en Engels) vertrok iedereen naar zijn katten of ander werk zoals quarantaine of constructie.
Maar terug naar ‘onze’ jaguars. Jaguars zijn de op 3 na grootste katachtige, na de tijger en de leeuw, maar kan het sterkste bijten. Ze worden gemiddeld 12-15 jaar in het wild, 23 jaar in gevangenschap. Vrouwelijke jaguars hebben een territorium van 25-40 km2, mannetjes hebben het dubbele. Jaguars zijn 50-60% van de tijd actief en besluipen hun prooi liever dan dat ze deze achterna zitten. Ze eten alleen maar vlees en gaan altijd voor een grote prooi tot wel 300 kg. Met dit in ons achterhoofd begonnen we aan ons werk..;).

Lob heeft de eerste 3 weken met Sama gewerkt, een mannelijke jaguar van 13 jaar en 80 kilogram. Sama zijn moeder is door jagers doodgeschoten toen hij 1 maand oud was. Vervolgens hebben de jagers Sama verkocht aan een familie uit La Paz. Hier heeft Sama 5 maanden gewoond en kreeg hij voornamelijk brood, pasta en eieren te eten. Toen Sama 6 maanden was schrok de familie dat hij zo groot en sterk werd en hebben ze geprobeerd hem aan het circus te verkopen. Dit is echter verboden en de politie heeft Sama in beslag genomen. Sama is toen uiteindelijk overgebracht naar Machia (een ander park, onderdeel van Inti Wara Yassi). Hier hebben ze Sama jarenlang getraind om weer een wilde jaguar te worden, wat uiteindelijk ook gelukt is. Op de dag dat Sama weer vrijgelaten zou worden is hij in een kleine kooi gestopt zodat de Boliviaanse regering hem op kon komen halen. Er is alleen nooit iemand van de regering gekomen en na 5 maanden bleek dat de regering toch geen goedkeuring voor de vrijlating wilde geven. Gedurende deze 5 maanden heeft Sama in een te kleine kooi gezeten en is hij veel van zijn instincten om in het wild te wonen weer kwijt geraakt. Toen is besloten dat hij naar Ambue Ari overgeplaatst kon worden, waar ze inmiddels een grote kooi voor hem hadden gebouwd. Omdat hem voor zijn vrijlating geleerd is niet meer met mensen te spelen, maar hun aan te vallen, mag hij niet uit zijn kooi komen en konden wij ook niet zijn kooi ingaan. De dagen met Sama bestonden dan ook uit het proberen hem te prikkelen met ons te rennen en lopen: Sama aan de binnenkant van het hek, Lob aan de buitenkant. Ook was het een uitdaging om elke keer nieuwe speeltjes, bladeren en takken in zijn kooi te verstoppen, om te zorgen dat hij niet verveeld raakt en zijn reuk orgaan blijft trainen. Daarnaast werd hij iedere dag gevoerd: 1,5 kilo vlees, dat weg was binnen 2 minuten!

De laatste week van ons verblijf in de jungle heeft Lob nog hele dagen in quarantaine gewerkt. Hier werden alle nieuwe dieren in het park voor de eerste 60 dagen onderzocht en verzorgd om te voorkomen dat ze ziektes naar de andere dieren in het park overbrengen. Ook worden hier zieke dieren opgevangen. De werkzaamheden in quarantaine zijn heel anders, omdat het merendeel van de apen en vogels uiteindelijk weer zelfstandig in de jungle kan leven. Buiten het verzorgen en 3 keer per dag eten geven van alle 18 dieren, moesten veel kooien aangepast worden aan de originele leefomgeving van de dieren. Ook heeft Lob iedere dag met de nachtaapjes en de coati een wandeling gemaakt, zodat ze zelf insecten konden vangen en de jungle konden verkennen.

Rio heeft een maand met Yaguaru (‘Ru’ in het kort) gewerkt, een mannelijke jaguar van 8 jaar en 90 kilo. Ru heeft in zijn eerste 10 maanden van zijn leven bij een rijke Boliviaanse familie in huis gewoond. Toen hij te sterk werd is hij uiteindelijk bij het park terecht gekomen. Het is een erg speelse jaguar die eigenlijk sterker is dan dat goed voor hem is. Omdat hij zo sterk is, en iets te wild speelt, wordt hij niet meer gelopen (uitgelaten) en zit hij vast in zijn kooi. Om hem toch nog wat vrijheid te geven heeft hij een runner systeem aan zijn kooi vast zitten, wat eigenlijk staalkabels zijn waar hij met een klimtouw aan zijn halsband aan vastgemaakt wordt. Rio’s dag bestond dus uit het uitlaten van Ru door hem aan de runners vast te makken en het voeren van Ru. Dit hield in dat hij iedere dag 1,5 kilo vlees in verschillende stukken gewikkeld in bladeren en lianen door zijn kooi moest verstoppen (in bomen, begraven, aan takken, onder wortels etc.). Dit om het interessant te houden voor Ru. Daarnaast werd er een nieuwe management kooi voor Ru gebouwd, dit is de kooi waar Ru in moet als je zelf in zijn grote kooi wilt (om eten te verstoppen of voor onderhoud bijvoorbeeld). Dit was een hele onderneming omdat Ru zijn kooi de verste van het park was; een pittige wandeling van 45 minuten waarin je de helft van de weg tot je middel in het water stond en kuilen en wortels vakkundig moest ontwijken. Het waren dus ook veel dagen vol beton storten, hekken spannen, deuren maken etc. Dit alles met zeer primitieve middelen diep in het regenwoud was een hele ervaring!

Het is voor ons beide een zeer leerzame ervaring geweest waarin we veel geleerd hebben over de dieren waar we mee gewerkt hebben, maar ook wat het inhoud om een park vol vrijwilligers te managen. Op een goede manier zorgen voor al die dieren is een enorme opgave en we hebben dan ook veel respect gekregen voor de mensen die dat het hele jaar door doen. Daarnaast is het leven als een gemeenschap en geheel afhankelijk van zijn van elkaar (wat vaak relatief vreemden zijn) ook een interessante ervaring. We hebben erg veel leuke mensen ontmoet en veel plezier gehad tussen het harde werken door. We kunnen niet zeggen dat we verliefd zijn geworden op de katten, zoals sommige andere vrijwilligers daar, maar vonden het wel zeer bijzonder zo dicht met al die bijzondere dieren te kunnen werken. Daarnaast hebben wij een goed inzicht gekregen in de enorme impact die mensen op deze prachtige dieren hebben en hoe moeilijk het is (zowel in geld en tijd) om dieren weer terug naar hun natuurlijke leefwijze te brengen. Mocht je ooit in Bolivia zijn raden wij werken in een van de parken zeker aan, het is een unieke ervaring die wij voor altijd met ons mee zullen dragen!

Inmiddels zijn wij in La Paz waar we even aan het bijkomen zijn en onze zaken weer op orde proberen te krijgen (zoals de schimmel uit onze kleren en tassen wassen). Eind deze week zullen we naar Cuzco, Peru vertrekken om ons daar 2/3 weken te verdiepen in de inheemse Inka cultuur. Daarna zullen we teruggaan naar Bolivia om nog een maand vrijwilligerswerk te doen, maar dan iets met mensen. Hierover in onze volgende verhalen meer.

Lob en Rio