Reflecties van een reiziger: Ecuador

Na ongeveer anderhalf maand rondreizen in de diversiteit van Ecuador is het weer tijd om terug te kijken op onze tijd daar. Ecuador is een speciaal land. Voor ons omdat we er 2 weken gewoond hebben om Spaans te studeren, omdat het de Galapagos eilanden heeft, omdat we over een gletsjer een vulkaan op geklommen zijn en omdat we over tientallen inheemse markten hebben gewandeld en daar kennis hebben gemaakt met kleurrijke mensen. Ecuador is meer inheems dan Venezuela en Colombia, met meer invloed van de originele bewoners van Zuid-Amerika. De bevolking van Ecuador is open, wat er in geresulteerd heeft dat wij ons hier echt thuis gevoeld hebben. Wij zijn echter niet de enige; in tegenstelling tot Venezuela en Colombia zijn er veel westerse mensen die hun restaurantje of hotelletje hebben in Ecuador. Ook zijn er veel gepensioneerde (vooral Amerikanen) die zorgeloos hun dagen slijten in de kleine bergdorpen van Ecuador. Het landschap van Ecuador is ruig en compact (Ecuador is maar ruim 6x groter dan Nederland, Colombia bijvoorbeeld ruim 25x). Ook dit land heeft prachtige stranden, ruig gebergte, en ondoordringbare jungle. Het land staat vol met vulkanen die voor prachtig landschap zorgen, maar ook voor veel leed wanneer ze uitbarsten met bijkomende aardbevingen. Het diverse landschap heeft er wel voor gezorgd dat wij de onvoorstelbaar mooie busritten door de Andes in Ecuador nooit meer gaan vergeten. Helaas zorgen de mensen slecht voor hun landschap en gooien ze hun vuilnis gewoon op straat (dit geldt overigens voor alle landen die we tot nu toe bezocht hebben), maar wat wil je in een land waar de vuilniswagen is uitgerust met het muziekje van de Nederlandse ijscowagen…

De mensen:
De cultuur van Ecuador speelt zich het meest af rondom (godsdienstige)feesten. Het merendeel van de bevolking van Ecuador is Katholiek, een erfenis van de Spaanse veroveraars, met bijpassende feestdagen, maar een zeer groot deel van de feesten en gebruiken van de inheemse bevolking zijn ook nog in ere gehouden. Dit zorgt voor een druk programma met veel Colada Morada (typische gekookte mais-fruitmix), Chicha (fruitmix met alcohol door het gistproces) en Cuy (een populaire delicatesse: gebakken cavia).
Een mooi voorbeeld hiervan zijn de feesten voor de maagd van Banos, die gaande waren toen wij er waren in oktober. Deze feesten duren ruim een maand omdat iedere buurt en iedere vakbond in de stad op een aparte dag in een stoet naar de kerk gaat. Iedere stoet gaat gepaard met vuurwerk, en de desbetreffende buurt of vakbond loopt dan in zondagse kleren achter de begeleidende band aan om de maagd van Banos te eren. Ieder groepje organiseert ook zijn eigen ‘after party’: die van onze buurt was voor onze deur en ging tot diep in de nacht door.

Een ander belangrijk feest is de trouwerij. Een traditionele trouwerij in de inheemse dorpen legt een heel dorp plat voor een week. De bruidegom wordt geacht zijn vrouw te kidnappen van haar ouderlijk huis, om vervolgens haar hand te komen vragen bij de vader van het huis. Daarna, met de zegening van beide gezinnen, stelt de dorpsbaas zijn huis beschikbaar voor een feest, wat vaak een week lang duurt met veel drank en dans.
Het is niet moeilijk om op een feestje te belanden in Ecuador, en mensen genieten hier in volle teugen van. Mensen plukken de dag en zijn overwegend optimistisch. Dit zorgt wel voor een beperkt bewustzijn van de toekomst. Dit is het duidelijkst te zien in milieu zaken. Zo is er een gescheiden afval systeem (organische, niet organisch, papier), maar zijn mensen vaak te lui om afval überhaupt in de afvalbak te gooien, laat staan in de goede. De borden dat men zuinig moet omgaan met water in hotels lijken ook weinig indruk te maken op de mensen.

De politiek:
Wij waren tijdens een interessante politieke tijd in Ecuador. Een week voordat wij Ecuador in wilden besloot een deel van de nationale politie de president gevangen te nemen in een politie ziekenhuis, om hun ongenoegen te uiten over een voorstel voor een nieuwe wet die de extra voordelen die ambtenaren hebben te verminderen. Militairen moesten de president bevrijden, waarbij de president bekogeld werd met traangas en meerdere zwaar gewonden en een dode vielen. De wat schreeuwerige, dictatoriale showman president Rafael Correa (volgens de lokale vrouwen wel een lekkere vent) sprak meteen van een ‘coup’, bekokstoofd door de oppositie, maar feitelijk was het meer een spontane actie van lagere politie ambtenaren. Desalniettemin was er veel onzekerheid in het land, de politie was niet op straat en niet te vertrouwen, dus mensen voelden zich niet meer veilig. De regering had alle tv kanalen geblokkeerd en liet enkel hun eigen kanaal zien met pro-Correa beelden, interviews en andere soorten propaganda (gelijk aan de coup in Venezuela in 2002). Als reactie op de ‘coup’ betogen regeringsleiders van over de hele wereld hun steun aan de regering van Ecuador en stelden dat de aanval een aanval op de democratie was. Colombia en Peru besloten hun grens met Ecuador dicht te gooien. Wij vonden op internet enkel spookverhalen over gevechten tussen agenten en militairen, verlaten straten, en geen publieke orde. Maar na een paar dagen was de grens weer open, stempelde de politie netjes ons paspoort en konden wij zelf gaan kijken hoe het met de politiek zat.

Een dag nadat wij in Quito aankwamen (15 oktober) was er een grote (duizenden mensen) steunbetuiging voor de president gaande. Er waren vooral veel inheemse mensen, die uren in de bus hadden gezeten naar Quito om hun steun te laten zien aan Correa en zijn regime. Dit komt omdat president Correa veel meer rechten aan de inheemse bevolking van Ecuador heeft gegeven. Daarnaast brengt hij ziekenhuizen dichter bij inheemse stammen en veel medische zorg in Ecuador is op dit moment gratis (waar Rio dankbaar gebruik van kon maken na een intieme ontmoeting met een cactus op de Galapagos). De demonstraties gingen vooral over het ongenoegen van het volk dat de democratie en hun stem niet gerespecteerd werd. Mensen begrepen de onvrede van de politie met de nieuwe wet, maar aan de andere kant verdienen politie agenten erg goed, en hoeven zij maar 2 jaar te studeren (ipv 4 voor de meeste andere beroepen) waarna ze gegarandeerd een baan hebben. Daarnaast heeft de politie (en het leger) de reputatie corrupt te zijn. Dit werd bij een vulkaan uitbarsting in Banos bijvoorbeeld bevestigd. Politie en leger moesten het geëvacueerde gebied bewaken, maar stalen ondertussen uit veel winkels in de verlaten stad. Op ons gaf het de indruk dat de ‘gewone mens’ in Ecuador zeer achter de huidige regering staat.

De huidige regering is Socialistisch. Correa is grote vrienden met Cuba, Bolivia en Chavez in Venezuela. Parallellen zijn dan ook wel te zien. Zo staat er ook in Ecuador veel overheidspropaganda, vooral op het ‘platteland’ (niet het meest dekkende woord voor boeren dorpen in de gehele Andes bergketen). Ook in Ecuador probeert de president de grondwet te wijzigen, zodat zijn eigen termijn verlengd kan worden. Deze grondwet (van ruim 400 pagina’s) zou ook meer rechten aan inheemse bevolkingsgroepen geven, alsmede huurprijzen voor mensen verhogen. Dit laatste zou echter wel veel zelfstandige ondernemers de das om doen.

De regering investeert veel in onderwijs. Er zijn voldoende publieke scholen in Ecuador en onderwijs is dus goed en gratis beschikbaar. Kinderen krijgen ontbijt van de overheid, waardoor scholen beginnen om 7u/7.30u. Scholen zijn ook weer eerder klaar (rond 12/13u.), waardoor je rond lunch tijd veel kids op straat ziet snacken en hangen voordat ze naar huis gaan (en vaak nog aan het werk worden gezet). Iedere school heeft zijn eigen uniform, die de ouders aan moeten schaffen. Ook bij extra activiteiten zoals sport of de fanfare horen aparte uniformen, die aangeschaft moeten worden. Deze activiteiten worden echter als zeer goed gezien, en zijn de investering dus meer dan waard in de ogen van de Ecuatorianen. Naast onderwijs voor kinderen biedt de regering ook veel gratis cursussen aan zoals koken, computeren, en Engels. Dit om meer mensen in de samenleving aan het werk te krijgen. Dit is echter niet voor iedereen feest. Zo wil de regering graag dat leraren meer gebruik gaan maken van de computer en het Engels, maar leraren van de oude stempel die bijna met pensioen gaan weigeren dit, omdat hierdoor ook een stukje eigen cultuur en tradities verdwijnt.

De economie:
De nationale munteenheid in Ecuador is sinds 2000 niet meer de Ecuadoriaanse sucre, maar de US dollar. Er werd lang over deze overgang gepraat, maar uiteindelijk is dit heel plotseling gegaan. Opeens waren alle banken dicht. Tijdens de verandering van valuta zijn een aantal banken omgevallen, wat betekende dat mensen met hun spaargeld op die bank alles kwijt waren (van een curator is hier geen sprake van). Mensen met een grote voorraad cash verstopt thuis kwamen er beter van af. Sommige banken (met goede relaties met de overheid) en de overheid zelf hebben goed aan de transformatie verdiend. Uiteindelijk is nu het heersende sentiment dat de dollar iets positiefs is, omdat deze stabieler is. Het leven is echter wel een stuk duurder geworden voor de mensen in Ecuador sinds de introductie van de dollar (en bijkomende devaluatie van de eigen munt en oplopende inflaties).

Ondanks de dollar kunnen mensen in Ecuador geen (heel erg moeilijk) visum krijgen naar de USA, en Europa (zowel vliegen als leven) is onbetaalbaar voor de overgrote meerderheid van de Ecuatorianen. Het is dan ook ironisch om te zien dat heel veel Amerikanen genieten van hun pensioen in de verschillende bergdorpjes van Ecuador en veel Europeanen een restaurant of hostel openen in Ecuador.

Het minimumloon in Ecuador is 240 dollar per maand, min belastingen is dit 209 dollar netto Buschauffeurs verdienen erg goed en genieten veel aanzien in het land. Verder gaat het op het moment niet heel erg goed met de economie in Ecuador, wat er ook voor zorgt dat de populariteit van president Correa wel afneemt. Correa heeft er voor gezorgd dat er veel economische banden zijn met Venezuela. Wat erg gek is om te zien, is dat veel reclames op tv afkomstig zijn uit Venezuela (met aanbiedingen in Bolivar ipv dollars). Ecuador is zelf erg afhankelijk van de olie, en door de goede banden met Venezuela krijgen ze ook olie van hun. Transport prijzen zijn dan ook relatief laag in Ecuador.

Ecuador staat vol met kleine winkeltjes die van alles en nog wat verkopen, maar waarvan we ons afvroegen hoe ze konden bestaan. Veel van deze winkeltjes zijn ontstaan vanuit een sociaal oogpunt. De moeders die de winkels beheren kunnen zo hun kinderen zien spelen op straat, terwijl ze toch iets verdienen. Als de kinderen ouder zijn helpen ze vaak mee in de winkel. Feitelijk is het een oplossing voor het gebrek aan kinderopvang. De winkels zijn verre van winstgevend, maar het is beter dan niets! Naast deze vele rommel winkeltjes zijn er natuurlijk ook gewoon supermarkten. Deze bieden vaak rare combinaties van producten aan, zoals bijvoorbeeld 12 eieren vastgeplakt aan een pak boter (boter is vaak niet apart te kopen).

Als laatste zijn de Otavalenos nog wel interessant om te vermelden. Deze inheemse bewoners van de streek rondom Otavalo verhandelen over de hele wereld hun inheemse goederen en zijn beruchte zakenmensen. Velen leven voor een aantal jaren in hun winkel, om uiteindelijk na hun pensioen een mooi huis rondom Otavalo te kunnen kopen. De Otavalenos weten heel goed hoe ze hun producten moeten verkopen. Alles heeft een authentieke look/feel en alles wordt verkocht door mensen in traditionele klederdracht vanuit kleine kraampjes of schattige winkeltjes. Helaas worden tegenwoordig veel van hun producten gewoon massaal in fabrieken gemaakt.

Al met al is Ecuador een land in beweging, met prachtige mensen en even zo prachtige natuur, maar een politiek (zoals in vrijwel ieder Zuid-Amerikaans land) die maar zelden stabiel is. Verschillen zijn groot zowel tussen mensen als in het landschap, en dat maakt het nu juist zo een prachtig land!