Reflecties van een reiziger: Venezuela

Che Guevara reisde als jongeman van 23 voor bijna een jaar door Zuid-Amerika en ontdekte daar dat de mensen in Zuid-Amerika erg veel gemeen hadden. Door te reflecteren op zijn indrukken en deze op te schrijven (the motorcycle diaries) kreeg hij andere inzichten. Hoewel wij niet de ambitie hebben om linkse revolutionairen te worden, hebben wij ons wel tot doel gesteld in dit jaar iets te gaan begrijpen van Zuid-Amerika. Om onszelf daarbij te helpen zullen we voor ieder land onze indrukken samenvatten op deze blog. Dit is dus onze perceptie van de landen die wij zien, en over een jaar die van Zuid-Amerika. Omdat velen niet het geluk hebben om hier een jaar rond te reizen, zullen we op deze manier delen wat wij hebben gezien en wat wij daar van denken. Mocht je willen weten hoe het met ons gaat en wat we aan het doen zijn, dan is dit niet het verhaal dat je moet lezen. Mocht je iets willen leren over Venezuela, gebaseerd op wat wij gezien en gehoord hebben, dan nodigen we je uit vooral door te lezen.

Diegene die ‘Het zijn net mensen – Joris Luyendijk’ hebben gelezen weten dat de waarheid van een land vaak ver weg ligt van het beeld dat onze media voor ons schetsen. Venezuela is een land waar dit zeker voor geldt. Galileo zei ooit “all truths are easy to understand once they are discovered, the point is to discover them”, en dit is wat we ontdekt hebben:

Venezuela in een notendop: Als je in Venezuela aankomt vallen een aantal dingen op die tekenent zijn voor het land. Bij aankomst op het vliegveld heb je geld nodig en merk je al snel dat de officiële koers de helft is van de koers die iedere taxi chauffeur, politieagent, of travel agent je aanbied voor je euro’s. Na het vliegveld komen de wegen, daar zitten genoeg gaten in om het onverantwoord te maken er als Nederlander zelf achter het stuur te kruipen. De voertuigen bestaan allemaal uit onsamenhangende onderdelen, en de gemiddelde busrit wordt minstens 1 keer onderbroken omdat er problemen zijn met de motor wegens de slechte kwaliteit van benzine. Onderweg zie je overal op straat politieke propaganda. Niet zoveel anders als Nederland in verkiezingstijd, maar een fundamenteel verschil is dat dit enkel van 1 partij is, die van Hugo Chavez. Mocht je deze man nog nooit gezien hebben, dan kun je hem blind tekenen nadat je Venezuela verlaat. Zijn afbeelding komt onderweg letterlijk minimaal iedere 5 minuten voorbij. De grondwet staat op de pakken melk en rijst gedrukt. Chavez wil op deze manier de mensen van de lagere klasse duidelijk maken wat hun rechten zijn. Dit heeft ertoe geleid, dat de bevolking van Venezuela een beroep deed op deze grondwet tijdens de coup op de regering van Chavez. Mensen gingen massaal de straat op om hun stem voor Chavez te verdedigen en binnen 2 dagen was Chavez weer president. Aangekomen op een van je bestemmingen overheerst toch vaak het gevoel van vergane glorie. De boulevard ligt er, de huizen staan er, maar veel is vervallen, slecht onderhouden, of heeft zijn beste tijd gehad. De stroom valt ook dagelijks uit, omdat de regering hierin niet investeert. Dat neemt niks weg van de potentie die het land in zich heeft, en de trotse lachende local die je een koud biertje uit haar koelbox aanbiedt maakt veel goed. Als je in gesprek raakt krijg je al snel te horen waar je allemaal niet naartoe moet. ’s Avonds is alles gevaarlijk, er is nauwelijks leven op straat na 19u (zonsondergang). Colombia moet je zeker niet naartoe gaan, en spring ook zeker niet in een onofficiële taxi als toerist. Deze angst en onveiligheid is een nationaal probleem. Ze noemen het la inseguridad. Er is wel veel politie en leger op straat, en iedere busreis heb je je paspoort meerdere keren nodig (soms zelfs je ID nummer om iets te kunnen kopen in de supermarkt). Maar er zijn veel mooie dingen te zien en een klein (vaak Spaans sprekend) groepje toeristen weet het land te vinden en merkt dat alle faciliteiten gewoon aanwezig zijn. Het is zeker de moeite waard!

De mensen in Venezuela: Venezuela is het land met de meeste Beauty Queens (miss World, miss Universe) ter wereld. De afgelopen miss Universe verkiezing werd dan ook met de passie van een WK voetbal finale gevolgd in Venezuela (helaas vloog de mevrouw er in de eerste ronde uit wat voor veel vermakelijk drama zorgde..). Mensen zijn trots op hun land, trots op hun mensen, en zien zichzelf graag op de internationale tv. Baseball is de grootste sport in Venezuela en de grootste sterren spelen in de Amerikaanse baseball league. Daarnaast zijn mensen nieuwsgierig, naar ons, maar ook naar wat er op de hoek van de straat gebeurd. Mensen zijn zeer op de hoogte van het nieuws en de krant wordt erg goed gelezen door de bevolking. Het familieleven is belangrijk en vakantie vier je dan ook met je neefjes, nichtjes, broertjes, zusjes, schoonfamilie, etc. De kust is dan populair, en zoals eerder verteld, bier drinken de voornaamste bezigheid. Aan de ene kant zijn mensen ondernemend en opportunistisch, bijvoorbeeld door tol te vragen omdat ze je waarschuwen voor een gat in de weg, maar de mensen zijn ook wel lui. De bus stopt bijvoorbeeld precies waar jij er uit wilt, ook al is hij 5 meter eerder ook al gestopt voor iemand anders. Tijd is een breed begrip en plannen wijzigen per 5 minuten, niet omdat ze slecht zijn in organiseren, maar meer omdat ze voor de makkelijkste optie kiezen. Als je gids iets teveel gezopen heeft de avond voor je tour, dan komt hij zelf ’s ochtends een nieuwe gids regelen omdat hij nog even wil slapen. Dan nog even de looks in Venezuela. De meest voorkomende outfit voor mannen is badslippers en een korte broek met een verwassen T-shirt die je dan half omslaat zodat je bezwete bierbuik wel goed te zien is. Voor vrouwen is het een strakke legging met een strak shirt met daaronder een BH van minimaal 1 maat te klein.. Er zijn geen geheimen in Venezuela ;)

De politiek in Venezuela: Het is duidelijk dat dit om 1 man draait: Hugo Chavez. Hij vergelijkt zichzelf op iedere mogelijke manier met Simon Bolivar, de Venezuelaan die wordt gezien als degene die Zuid-Amerika heeft bevrijd van de Europese veroveraars. Als lage militair heeft Chavez in 1992 een coup proberen te plegen op de zittende regering; deze mislukt en hij moest de bak in. Twee jaar later kreeg hij pardon, en begon hij zijn populistische campagne, vooral gericht op de vele arme inwoners van Venezuela. Hij beloofde de mensen dat al het geld dat Venezuela met haar olie verdiend bij alle mensen terecht zou komen, een belangrijke slogan is nu Venezuela: ahora es de todo (Venezuela: nu is het van iedereen). In 1998 wilde de regering de prijzen van benzine omhoog gooien, wat een enorme nationale staking tot gevolg had. Mede hierdoor kon Chavez aan de macht komen en tot op heden heeft zijn politieke partij als prominent agenda punt dat de benzine prijzen niet verhoogd zullen worden (ter herinnering: minder dan 1 eurocent per liter..). Het is tot die tijd verre van koek en ei geweest. In 2002 pleegde hoge militairen gesteund door media en rijke zakenmensen een geslaagde coup, maar na 2 dagen (mede doordat een grote massa verontwaardigden arme Venezuelanen protesteerden omdat hun stem niet werd gerespecteerd) was Chavez weer terug aan de macht. Het heeft wel tot gevolg gehad dat niemand nu bijvoorbeeld weet waar Chavez iedere nacht slaapt. Wat iedereen wel weet is dat hij 2 uur per dag op nationale TV is, waarin hij vooral een gesprek met zichzelf heeft, maar ook vragen van burgers behandeld. Hij krijgt zo’n 200 brieven per dag, die door zijn administratie allemaal gelezen worden. Met de olie koopt Chavez zijn vrienden. Zeer recent is een enorme deal gesloten met China, die nu dagelijks duizenden vaten olie krijgen (ja, krijgen). Ook Bolivia, Equador, en Cuba krijgen veel olie. Vreemd genoeg allemaal landen met (extreem) linkse (autoritaire) leiders. Mindere vrienden is Chavez met de VS, die graag zijn olie hebben, maar hem niet vertrouwen, en Colombia. Die laatste omdat deze Chavez beschuldigen van het gedogen en zelfs steunen van FARC strijders op Venezuelaans grondgebied. Recent op een internationale top kwam de Colombiaanse regering met foto’s en een film als bewijs van deze beschuldigingen, maar inmiddels is het conflict uitgepraat en is de relatie weer herstelt. Vooral omdat de nieuwe president van Colombia liever samenwerkt met Chavez tegen de FARC dan tegen Chavez en de FARC. De speech die Chavez hield na de verzoening met Colombia, bleek dezelfde speech te zijn als in 1998 tijdens zijn eerste bezoek aan Colombia als president van Venezuela (deze speech ging voornamelijk over basebal).

De economie van Venezuela: De gehele economie draait op olie. Venezuela heeft (door een nieuwe ontdekking van een olieveld) de meeste olie reserves ter wereld op dit moment. Alle goede olie gaat naar het buitenland, en de slechte wordt in de auto’s van het land gestopt, vandaar de vele kapotte motoren langs de kant van de weg (maar de benzine blijft wel goedkoop..). De groente die in het gehele land gegeten wordt, komt allemaal uit Merida, en wordt door het hele land geëxporteerd. Vrijwel al het andere wordt geïmporteerd. Het grootste particuliere bedrijf is Polar, DE bierproducent, maar ook distributeur van koekjes, chips, en ander eetwaar. Bij een poging van Chavez om Polar te nationaliseren dreigde het bedrijf naar Colombia te verhuizen en begonnen de werknemers te protesteren tegen de regering. Het heeft geholpen en voorlopig is het bedrijf veilig. Bijna alle andere grote bedrijven zijn inmiddels van de overheid, en werken als bureaucratische trage entiteiten die veel geld verspillen en weinig opleveren voor de economie. Chavez belooft banen te creëren door te fuseren, maar een college economie voor dummies leert dat dit het doel van een fusie (verhoogde efficiëntie) een beetje voorbij streeft. Er zijn 25 officiële wisselkoersen tussen de US dollar en de Venezuelaanse Bolivar, afhankelijk van de kaart/bank/plek/hoeveelheid van de transactie. Dan is er nog de zwarte markt, die zeker zo groot is als de formele markt. Deze is zo groot omdat iedereen zich wil wapenen tegen de torenhoge inflatie en de eigen munt niet vertrouwd (en terecht als je de feiten op een rij zet..). Chavez heeft een limiet gesteld aan de hoeveelheid Amerikaanse dollars die iedere Venezuelaan mag hebben. Dit vergroot de zwarte markt nog meer. Wij denken dat iedere Venezuelaan een extra dik matras heeft inmiddels ;). Al met al een flink kaartenhuis dat een keer in gaat storten en voor enorme chaos gaat zorgen.

Do’s
• Kaaimannen, anaconda’s, en piranha’s spotten in Los Llanos
• De imposante waterval Salto Angel bezoeken, met het omringende nationale park
• Een paar outdoor avonturen (canyoning, mountainbiken, etc.) aangaan in Merida
• Ergens een Caribisch eilandje mee pakken voor strand en biertjes met de locals
• [niet gedaan] Roraima: een prachtige Tafelberg beklimmen met unieke natuur
• [niet gedaan] Orinoco Delta: een paradijs voor vogel liefhebbers met prachtige natuur

Don’ts
• Caracas: te veel criminaliteit om er echt lekker rond te kunnen lopen
• Het nachtleven induiken: het is er niet, of het is een slecht idee..
• De bank in voor geld: kost je 2 uur en je komt zonder geld of met een slechte koers naar buiten
• Of the beaten track: klinkt gaaf, maar is gezien de verhalen echt af te raden.

Vertel het me, en ik zal het vergeten, laat het me zien, en ik onthoud het misschien, betrek me en ik zal het begrijpen – Chinees gezegde

Dit was onze perceptie van Venezuela. Mochten er mensen meer weten of andere ervaringen hebben, dan horen wij dat graag, aangezien we er zoveel mogelijk van willen begrijpen!

Ten slotte nog een film tip voor de mensen die nieuwsgierig zijn gemaakt: ‘The revolution will not be televised’. Een film over de coup in Venezuela van 2002.

Groetjes Lob en Rio